نقد فیلم خورشید | نوشته‌ی گل‌بو فیوضی، عضو حلقه‌ی منتقدان آرت‌تاکس، برای فیلم «خورشید» به کارگردانی مجید مجیدی و با بازی جواد عزتی، علی نصیریان، طناز طباطبایی، روح‌الله زمانی، شمیلا شیرزاد

نقد فیلم «خورشید» مجید مجیدی: گرم‌تر بتاب

«خورشید» فیلم طبقه است. فیلم آدم‌ها، بچه‌ها، شهر، خیابان‌ها، بیمارستان، بچه‌ها، مترو، دست‌فروش‌ها، از دست‌دادن‌ها، بچه‌ها. بله، «خورشید» بیش‌تر از همه، فیلم بچه‌هاست. فیلم تقلای طبقه‌ای که هنوز «بزرگ‌نشده»، فرسوده‌اند. روایتی که بدون بزرگ‌نماییِ یک اتفاق یا دوره‌ای، داستان طبقه‌ای را تعریف می‌کند. شاید برای همین است که توی ذوق نمی‌زند. ترحم نمی‌گیرد.

مجید مجیدی بعد از بلندپروازی‌های سالیان اخیر که به پروژه‌ی میلیون‌دلاری «محمد (ص)» و فیلم‌سازی در هند با عوامل غیرایرانی ختم شد (فیلم‌هایی در حال‌وهوایی متفاوت از آثاری که او را به جایگاه امروزش رسانده بود) حالا انگار به خودش بازگشته. به آن سینمای خودش. به تُردی و لطافت سکانس‌هایی که وقت تماشا، بی‌هوا می‌بینی بغضی گلوت را چسبیده و باید کمی روی صندلی جابه‌جا شوی تا پای سرنوشت آن کاراکتر، مثل همه، زار نزنی. بچه‌های «خورشید»، کودکان کاری هستند که خودشان را خیلی درست‌تر از خودشان بازی کرده‌اند. سرد و تلخ اما هم‌چنان امیدوار و مصمم.

بچه‌های فیلم‌های مجیدی، از «بچه‌های آسمان» تا دخترک فیلم «باران» تا این بچه‌های «خورشید»، همه به شکل باورپذیری خودشان هستند. آن‌ها قلدری و بی‌کسی را همان اندازه بلدند که مهربانی و مراقبت را. بچه‌های بدسرپرستی که خیلی زود آموخته‌اند باید هم از خودشان مراقبت کنند و هم از برادر خواهر کوچک‌تر- بزرگ‌تر و حتا گاهی از والدین‌شان. بچه‌هایی که باید پول دربیاورند. از هر راهی که بلد هستند، باید پول دربیاورند.

اما این‌که «خورشید» بازتاب یک طبقه است، با این‌که فیلم خوبی از کار درآمده باشد، دو اتفاق مجزاست. در روایت منطبق با واقعیتِ داستان‌هایی این‌چنین، چیزی که توی ذوق می‌زند و فیلم را به ورطه باورناپذیری می‌برد، اغراق و فریادزدن است. مجیدی فریاد نمی‌زند. داستان تعریف می‌کند. او داستان طبقه‌ای را می‌گوید که زیر پوست شهر، بی‌صدا، برای زندگی‌شان می‌جنگند.

لحظه‌ی محبوب من؟ سکانس بالارفتن بچه‌ها از دیوار مدرسه به دستور مدیر. کاری که تا آن جای فیلم در مذمتش بسیار سخن رفته بود اما وقتی پای مقابله با سرمایه‌داری وسط می‌آید، طبقه‌ی فرهنگی خودش هم به آن طبقه‌ی فرودست نیاز پیدا می‌کند. کودکان کار که خیلی‌شان تا ته خط رفته‌اند، با پدرانی معتاد و مادرانی که شاید در بیمارستان بستری باشند، با توان تحمل بالایی که دارند، خیلی کارها را انجام می‌دهند. بچه‌ها و مسئولان مدرسه پشت در مانده‌اند و وقتی مدیر می‌بیند حرف‌زدن جواب نمی‌دهد، به بچه‌ها می‌گوید دیوار را بالا بروند. تصویر غریبی‌ست. کیف‌هایی که به هوا پرتاب می‌شود و دیوار و نرده‌هایی که مملو از بچه‌هاست. بچه‌هایی که اگرچه اسم‌شان بچه‌ی کار است اما شادی را دوست دارند، ورزش می‌کنند و استعداد درخشان دارند اما تنها گناه‌شان این است که محکوم طبقه‌اند.

نوشته‌ی گل‌بو فیوضی

ببینید: نشست خبری فیلم خورشید در فستیوال ونیز ۲۰۲۰

Sun Children Review by Golboo Fiuzi

To say that Sun Children is a reflection of a certain social class and to say that is good, these are just two separate things. Even in the realistic narratives there’s a certain amount of exaggeration that makes the film unbelievable. Majidi isn’t doing that. He’s telling a story about kids living in the slums fighting to live.

Sun Children is a film about kids. Preadolescence who are already tired. It doesn’t remark anything special to tell its story. It doesn’t beg for kindness.

Kids in Majidi’s movies from Children of Heaven to the girl in Baran and this movie are believable. They know how to be a bully as much as being kind. Kids with almost no education who have learned fast how to take care of themselves, their younger siblings and even their parents. Kids who have to make money any way they can.

After years of ambitious projects like the big budget Muhammad and making a feature in India, he’s back to what he was. To the comfort of his own cinema.

از مجموعه تحلیل‌گران عصر ارتباطات بیش‌تر ببینید:

آرت‌تاکس را در توئیتر، تلگرام و اینستاگرام دنبال کنید

کیدتاکس Kidtalks.ir | کیدتاکس رسانه تصویری کودکان و نوجوانان

تک‌تاکس Techtalks.ir | اولین رسانه تصویری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران